Birinci Ulusal Mimarlık Akımı

-

Birinci Ulusal Mimarlık Akımı

 Önceleri Neoklasik Türk Üslubu veya Milli Mimari Rönesansı olarak da adlandırılan Birinci Ulusal Mimarlık Akımı’nın en etkin olduğu dönem 1908 ile 1930 yılları arasıdır. Aslen Osmanlı İmparatorluğu’nun son yıllarında ortaya çıkmış olan bu akım, en önemli eserlerini Cumhuriyet döneminde vermiştir.

 

 Mimarîde yerel ve milli bir tarz oluşturma amacıyla başlanılan bu akımın öncüleri arasında Vedat Tek ve Mimar Kemaleddin yer almaktadır. Osmanlı dönemi yapılarının genel mimari öğeleri, süslemeleri ve tasarımlarının kaynaklık ettiği Birinci Ulusal Mimarlık Akımı’nın etkisi genel olarak kamu binalarıyla sınırlı kalmıştır. Aynı zamanda bu dönemde inşa edilen yapıların bir diğer ortak özelliği ise iç mekânların sade olması ve sadece binanın fonksiyonuna göre tasarlanmış olmasıdır. İç mekanlar sade tutulurken cepheler ise oldukça abartılıdır. Genellikle dikdörtgen plan şemasına sahip olan kamu yapıları, simetrik olarak tasarlanmıştır. Yapıların cephelerinde, hem yatayda hem de düşeyde bir kademelenme mevcuttur. Osmanlı ve Selçuklu Mimarisinde örneklerini gördüğümüz sivri kemer ve kubbe gibi cephe elemanları yardımıyla anıtsallık etkisi arttırılmaya çalışılmıştır. İç mekân süslemelerinin türleri ise kamu binalarının kullanım şekline göre farklılık gösterebilmektedir.

 

Ayrıca bu akımın, ‘’Yeni Osmanlıcılık’’ ya da ‘’Neo-ottoman Mimarî’’ isimleriyle de anıldığı olmuştur. Akımın, teknolojik olarak geri kalmış, biçimsel ve seçmeci olduğu yönünde de birtakım eleştiriler bulunmaktadır.

 

 Bu akımın öncüleri olarak bahsettiğimiz Vedat Tek ve Mimar Kemaleddin’e ek olarak Arif Hikmet Koyunoğlu ve İtalyan asıllı bir mimar olan Giulio Mongeri de akımın en önemli mimarlarından ikisidir. Birinci Ulusal Mimarlık Akımı’nın en önemli eserleri genellikle İstanbul ve Ankara’da bulunmaktadır. Bunlara öncelikle İstanbul’da yer alan ve Mimar Kemaleddin tarafından tasarlanan Tayyare Apartmanları ve Kemer Hatun Camisi ile Ankara’da yer alan 2. Vakıf Apartmanı örnek olarak verilebilir.

 

2. Vakıf Apartmanı günümüzde hala Devlet Tiyatroları altında hizmet vermektedir. İstanbul Sirkeci’de bulunan Haydarpaşa Vapur İskelesi ve Büyük Postane ise Vedat Tek’in verdiği önemli eserlerdendir. Bu akımın temsilcilerinden olan ve İstanbul’da eser veren bir diğer mimar ise Ali Talat Bey’dir. Ali Talat Bey’in eserleri arasında Beşiktaş İskelesi ve Kuzguncuk İskelesi yer almaktadır.

 

Birinci Ulusal Mimarlık Akımı sırasında Ankara’da verilmiş eserlere bakacak olursak karşılaştığımız iki önemli isim Arif Hikmet Koyunoğlu ve Giulio Mongeri olacaktır. Devlet Resim ve Heykel Müzesi ile Ankara Etnografya Müzesi Arif Hikmet Koyun oğlu tarafından tasarlanmışken; Ankara’nın Altındağ ilçesinde yer alan Ziraat Bankası Genel Müdürlük Binası ile Osmanlı Bankası binası Giulio Mongeri tarafından tasarlanmıştır. Giulio Mongeri’nin tasarladığı ve Ankara’da yer alan bir diğer önemli bina ise Türkiye İş Bankası binasıdır.

 

Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Ziraat Bankası Genel Müdürlük Binası

-
Ziraat Bankası Genel Müdürlük Binası  İtalyan asıllı mimar Giulio Mongeri tarafından tasarlanmış olan Ziraat Bankası Genel Müdürlük Binası, Ankara’nın Altındağ ilçesine bağlı Ulus semtinde  bulunmaktadır. Yapımı, 1925-1929 yılları arasında tamamlanan bina, Birinci Ulusal Mimarlık Akımı’nın en önemli eserlerinden biridir. Cumhuriyet’in ilanından sonra Ankara’ya yaptırılan ilk resmi bina olma özelliğini de taşımaktadır.   Ziraat Bankası Genel Müdürlüğü, bankanın kuruluşundan Kurtuluş Savaşı’na kadar İstanbul’da hizmet vermiştir. Savaş yılları sırasında Ankara’ya taşınan genel müdürlük, Yunan birliklerinin Polatlı’ya kadar gelmesiyle birlikte geçici olarak Kayseri’ye taşınmıştır. Savaş sona erdikten sonra da yeniden Ankara’da hizmet vermeye devam etmiştir.   Genel Müdürlük, Kayseri’den Ankara’ya getirildiğinde bir süre  Darülmuallim Binasında çalışılmıştır. Giulio Mongeri tarafından yapılacak olan yeni binaya geçene kadar da Anafartalar Caddesi’ndeki Himaye-i Etfal (Çocuk Esirgeme Kurumu)
Devamı

Tiyatro Günlükleri: Reis Bey

-
Tiyatro Günlükleri: Reis Bey  Necip Fazıl Kısakürek’in kaleme alıp Özer Tuncay’ın yönettiği Reis Bey, Ankara Devlet Tiyatrosu’nda sahnelendi. Ankara Devlet Tiyatrosu, sahne, salon ve dekor açısından oldukça iyiydi. Oyunculuk zaman zaman karakterlerin replikleri sebebiyle yavan görünse de gayet tatmin ediciydi.  Reis Bey, idealist bir ağır ceza hakiminin katı mantık kuralları çerçevesinde aldığı kararlar yüzünden masum bir insanın ölümüne sebep olmasını ve bunun sonucunda idealist ve katı tutumunun tam tersine; dışardan bakanların aptallık olarak yorumlayacağı seviyede bir vicdana ulaşmasını konu alıyor. Oyun, hapishane, otel, bar ve mahkeme gibi mekanlarda geçiyor. Reis Beyin, uğradığı dönüşüm sonucu işini kaybedip hapse girmek pahasına bu mekanlarda insanların hayatlarına dokunmaya çalışmasını izliyoruz.
Devamı